Խոջա Նազարի քարավանատունը

Խոջա Նազարի քարավանատունը Իրանի պատմական և ճարտարապետական գոհարներից մեկն է, որը 53 այլ քարավատների հետ մեկտեղ 2023թ․ Ալ-Ռիադում տեղի ունեցած ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության կոմիտեի 45-րդ նստաշրջանի որոշմամբ գրանցվել է համաշխարհային ժառանգության ցուցակում։

Քարավանատունը ունի մեկ կենտրոնական բակ և երեք ներքնաբակեր՝ տեղադրված երեք տարբեր կողմերում։ Այս կառուցվել է Խոջա Նազարի կողմից, ով ազգությամբ հայ երևելի այրերից մեկն է եղել։ Համաձայն Ժան-Բատիստ Տավերնիեի ճամփորդական գրվածքների, Խոջա Նազարը առևտրի շնորհիվ հարստություն էր դիզել և Շահ Աբասի արքունիքում մեծ հռչակ էր վայելում։ Վերջինս նրան արժանացրեց «Քալանթարի»՝ հայոց ազգի գլխավոր դատավորի պատվավոր տիտղոսին (Tavernier 1678, Book 1, 19)։ Խոջա Նազարի անունով է կոչվում նաև Սպահանի Նոր Ջուղա թաղամասի փողոցներից մեկը։

Արաքսի ափին գտնվող այս քարավանատունը միանգամից գրավում է անցորդի հայացքը՝ վերականգնելով միջնադարյան քարավանների անցուդարձի, տապից նվաղած ճամփորդների ու առևտրականների և ուղտախմբերի երևակայական պատկերները, հատկապես երբ աչքի է զարնում մուտքի մոտ տեղադրված մարդկանց և ուղտերի պատկերող հուշարձանային համալիրը։